Een interview met Christiane Alberti, voorzitter van de Ecole de la Cause freudienne door Patricia Bosquin-Caroz, directrice van het congres PIPOL 8.

Patricia Bosquin-Caroz (PBC) — In Frankrijk was er onlangs sprake van om de psychoanalyse, toegepast op de behandeling van autisme, te verbieden. Wat is er gebeurd?

Christiane Alberti (CA) — Het wetsontwerp dat de psychoanalyse in al haar werkvormen wil veroordelen en verbieden, werd bij de “Assemblée Nationale” neergelegd door een gedeputeerde, Fasquelle, en besproken op 8 december. Van meet af aan is het duidelijk dat dit een vrijheidsberovende tekst zonder voorgaande is. Hij bracht schade toe aan de vanzelfsprekendheid van de fundamentele vrijheid die eigen is aan onze staat, “het vaderland van de mensenrechten”: vrijheid van denken, academische vrijheid, de vrijheid om zelf de wijze van zorg en onderwijs te kiezen, …

Deze volstrekt autoritaire tekst, zelfs al beperkt hij zich zogenaamd tot de behandeling van autisme, vindt enkel zijn gelijke in totalitaire regimes. Geen enkele democratie, geen enkele rechtstaat had een dergelijk verbod, wat nog verergerd werd met de algemene morele veroordeling, durven formuleren.

Deze resolutie is het tegengestelde van de zorgvuldige aanbevelingen van het HAS die de psychoanalyse klasseerde onder de “non-consensuele” methodes, en nooit onder de “niet-aanbevolen” methodes. Tegengesteld aan wat hier dan een begin was, leunt dit project , feitelijk wetenschappelijk, op een populair sciëntistisch verhaal dat eist dat één opvatting, één betrokken drukkingsgroep, ondersteund door machtige internationale lobbys, de overhand heeft en zo de promotie en het aanbod van de cognitieve gedragswetenschappen verzekert.

PBC — De Ecole de la Cause freudienne heeft zich heel vlug gemobiliseerd tegen dit vrijheidsberovend project. Welke acties heeft ze daartoe ondernomen?

CA — L’Ecole de la Cause freudienne heeft, met l’Institut de l’Enfant, het initiatief genomen een brief te sturen naar de gedeputeerden, een brief die ondertekend werd door 102 vooraanstaande ondertekenaars. Het ging erom deze brief kenbaar te maken, hem te verspreiden en te ondertekenen. Ons eerste objectief was de stemming van de resolutie te verhinderen. De mobilisatie bleek van bij het begin enorm groot met een constante druk die nooit afgenomen is. De ingezette middelen, die talrijk en waakzaam waren, hebben geleid tot een elan en een levendigheid die onbetwistbaar waren en die lieten zien dat een dergelijk initiatief tot weerwoord verwacht werd. Onze collega’s waren vastbesloten de degens te kruisen met allen die de psychoanalyse wilden verbieden. De petitie heeft in een tiental dagen meer dan 20.000 handtekeningen verzameld. Zij kwam tegemoet aan een verlangen.

Er werd een blog gecreëerd om de petitie te tekenen, www.cause-autisme.fr, die in enkele dagen gevuld werd met een bloemlezing van artikels en rubrieken. Een Twitter account, @lacauseautism, alsook een Facebookpagina werden aangemaakt.

Tegelijkertijd met deze mobilisatie hadden de regionale afgevaardigden van de 17 ACF’s ontmoetingen met gedeputeerden om duidelijkheid te verschaffen, hen te informeren en te waarschuwen, erop rekenend dat ze zich zouden verzetten tegen deze kortzichtige en obscurantistische tekst. Een speciale editie van ‘le Nouvel Ane’ werd in twee dagen gerealiseerd en naar elke gedeputeerde en senator verstuurd. Niemand, in de School en in l’Institut de l’Enfant heeft zijn krachten gespaard om de cruciale inzet van deze stemming te laten horen. Deze mobilisatie van al die mensen was beslissend. De resolutie Nr 4134, die de overheid uitnodigde om “de psychoanalyse, onder al haar vormen, bij de behandeling van autisme, te veroordelen en te verbieden” werd afgewezen door de stem van de meerderheid van de gedeputeerden die aan de stemming deelgenomen hebben. De episode van deze resolutie was afgesloten.

Maar de strijd duurt verder. Immers, voor wie het debat gevolgd heeft dat op 8 december gehouden werd in l’Assemblée Nationale lijdt het weinig twijfel dat, indien de tekst minder buitensporig was geweest en meer respect had getoond voor de juridische voorwaarden, hij had kunnen leiden tot de instemming van diegenen die nu stemden voor de verwerping er van.

PBC — Uw actie heeft veel gewicht in de schaal gelegd, U hebt kunnen vermijden dat een regering de psychoanalyse veroordeelt en nochtans lijkt U niet overtuigd. Zal U de strijd verder zetten?

CA – De behandeling van autisme is ongetwijfeld een brandend actuele vraag geworden; dat valt af te leiden als men kijkt naar de manier waarop deze stemming bepaalde evenementen veroorzaakt heeft: artikels in de geschreven en de elektronische pers, vermeldingen of commentaren op verschillende radiozenders, het innemen van politieke stellingen, hoorzittingen op l’Assemblée nationale. Deze resolutie vormt een nieuw stigma voor de autistische subjecten en de psychoanalytici. Diegenen die de resolutie ondersteunden hoopten zonder twijfel vrolijk mee te surfen op de golf van desinformatie zonder voorgaande, die de vooroordelen en onwaarheden over de psychoanalyse opstapelden: dat analytici niet met ouders werken, dat ze moeders een schuldgevoel bezorgen, dat ze autistische kinderen willen plaatsen, … . Dat vertaalt zich vooral in een echte heksenjacht in instellingen.

Ja, andere gevechten kondigen zich aan voor de zaak van het autisme en voor de psychoanalyse. De blog La cause d’autisme (www.cause-autisme.fr) hoort daaraan tegemoet te komen, met als doelstellingen: informeren, mobiliseren, delen, bekend maken. Hij verzamelde nu al een netwerk van correspondenten in de regio. De ernstige tekortkomingen bij de behandeling van autisme zijn onmiskenbaar en wij moeten een plaats bieden, een adres waaraan de tekorten en het lijden dat daaruit voortvloeit, gezegd kan worden. Deze blog wil de aanval bestrijden die neigt naar het verbod van de psychoanalyse. Hij kan misschien een basis zijn voor een tegenaanval.

PBC —U verwijst naar een aanval …

CA — Want het is wel dat wat definitief op het spel staat in deze resolutie: een offensief zonder voorgaande dat in een eerste tijd gericht is op het verbieden van de psychoanalyse in de publieke sfeer. Zij onthult dat het autisme een Trojaans paard is voor de TCC. Maar waarom, zoals Jean-François Cottes het zo goed gezegd heeft, “waarom hebben ze de overheid, de regering, l’Assemblée Nationale nodig om zich te verzekeren van hun opwaardering, en zelfs om zich met kracht op te dringen?”.

Laat ons zeggen dat ze de methode, de retoriek en het discours incarneren dat past bij de ideologie van de evaluatie. De evaluatie verschijnt vandaag als de enige constante ideologie die in het academische, het sociale én in het veld van de volksgezondheid op de psychoanalyse als op een barrière botst, en dan meer bepaald op dat wat haar fundeert, op wat ze doorgeeft via de overdracht. Wat zou men kunnen beginnen tegen de kracht van de overdracht?

Sinds meerdere jaren streeft l’Ecole de la Cause freudienne, via haar studiedagen, via de sociae media, naar een grotere zichtbaarheid en leesbaarheid van wat de psychoanalytische praktijk vandaag is: een rigoureuze en gecontroleerde praktijk in voortdurende evolutie. Dit accent houdt rekening met de actuele context van de School en het psy-veld. Het gaat erom rekening te houden met de evolutie van de context van de laatste tien jaren aangezien de instellingen verzocht worden te marcheren in de pas van de biopolitiek. De psychoanalyse beschikt niet meer over de contacten die ze gedurende jaren in de universiteiten had. En de academische context is ons niet gunstig gezind, gezien het overheidsbeleid betreffende de volksgezondheid en het medisch-sociale veld. Het gaat erom dit deficit te compenseren door zaken de wereld in te sturen en een adres te vormen. Vandaar ook het belang om de maat te nemen van de reikwijdte en de gevolgen van de evaluatie en deze te begrijpen. “Het was fataal dat de psychoanalytici botsten op de evaluatoren”, schoof J.-A. Miller naar voor in Voulez-vous être évalués?

PBC — En nu?

CA — In december 2016 zijn velen opgestaan om nee te zeggen aan het verbod op de psychoanalyse. Dat is een golf die zich zal uitbreiden en die gevolgen zal hebben …