My way 13 Editorial : Literatuur en vinkjes zetten

Hoe kunnen we ‘goed zeggen’ wat er van het reële de kop opsteekt en funeste lotsbestemmingen doet vermoeden?

Kan schriftuur – de act van het schrijven – zich meten met het merkteken van de lotsbestemming die we als erfenis hebben aanvaard?

De literatuur geeft ons wegen om te antwoorden; de ontmoetingen die Céline Aulit en Nathalie Georges Lambrichts tijdens hun lectuur hadden, getuigen hiervan.

De eerste voert ons mee in de sporen die L. Slimani trekt in zijn roman “Une chanson douce”, over de logica die een subject tot een passage à l’acte brengt, waar de subjectieve dimensie, structureel, verdwijnt. De andere geeft een weerklank aan het punt waar M. Cohen voor staat, het punt waar de noodzakelijkheid om te schrijven samenkomt met de noodzakelijkheid om niet te schrijven, ten aanzien van dat reële waarmee hij zich meet, om slechts te schrijven “wat waarde heeft”.

Maar in omgekeerde zin kan het gebruik van de taal ook de plaats zijn waar een actieve, geprogrammeerde destitutie van elke subjectieve dimensie plaatsvindt, en zo bijdragen tot de exclusie van die dimensie. Taal wordt dan gereduceerd tot een functie die de boekhoudkundige logica van de hedendaagse meester overbrengt, logica die ze tegelijkertijd in daden omzet.

De getuigenissen van Martine Revel en Catherine Kempf illustreren dit: wanneer iets in het antwoord van een kind tegen het schoolprogramma stoot, alsook wanneer hulpverleners pogingen ondernemen om een klinische aanpak van lijden staande te houden, wordt dit gereduceerd tot vinkjes zetten, die op een lijst worden gezet en in de boekhouding worden opgenomen. Er is daar geen enkele poging om de manifestaties van dat reële waarmee elkeen wordt geconfronteerd, in taal te doen overgaan.

In deze dertiende aflevering van My Way kunt u eveneens Jean-Claude Encalado volgen tijdens zijn etymologische wandeling, waarbij hij de semantische velden van het woord “way” doorkruist om voor ons een frisse wind aan te brengen, waarbij hij het mooie woord “wijze” (“guise”) doet ontwaken, die wijze die precies deze van het subject is en die in geen enkel programma volkomen past.

Vertaling: Els Van Compernolle.