Edito My Way n° 17 : Het luie oog van Europa
Enkele jaren na de val van de Berlijnse muur nam ik deel aan het volledig nieuwe interuniversitaire programma Erasmus. De professoren, die bevrijd waren van de sovjetdictatuur, ontdekten, niet zonder een zekere opwinding, de avant-gardistische stellingen van de psychoanalytische school van Wenen en Boedapest. Net als de vele studenten uit Turkije, de Balkan en Oost-Europa waren wij vol ongeduld om onze culturen te vermengen, ten koste van het enigszins loskomen van onze eigen cultuur: dit programma zou de incarnatie worden van een Europa dat voorbestemd was tot uitwisseling.
In de documentaire van G. Rosi, Fuoccoamare, verschijnt het beeld van de oogklacht van de kleine Italiaan. Ten aanzien van dit beeld is het andere oog van Europa sindsdien lui geworden. Het lijkt alsof dit zieke oog geen deugd meer lijkt te vinden in de vermenging van culturen. Diplopie, waarbij men “denkt dubbel te zien”. Die culturele openheid wordt overlapt door de duistere weerspiegeling ervan, die van een fascisme dat iedereen terroriseert die de grenzen zou willen oversteken, en dit precies in Hongarije, waar de kwaadaardigheid van iemand als Orban haat tegenover de ander met de hulp van immigrantenjagers uit de as doet oprijzen.
Ten opzichte van de haat antwoordt de psychoanalyse dat “de vreemde in elk van ons zit”, zegt Daniel Pasqualin ons in het verlengde van de bespiegelingen van Lucas Belvaux in zijn film Chez nous. Hoe kunnen we ruimtes creëren waaruit we niet verjaagd kunnen worden om het uitoefenen van ons werk te beschermen? Dit is het geval van onze instellingen, die “enclaves doen bestaan buiten de fysieke territoria”, zo zegt Silvia Graces uit Spanje ons, of “doorbraken in een vijandige omgeving” zoals C. Valette-Damase het formuleert. Bij hen, dat is ook in Italië; A. Di Ciaccia traceert er de historiek van de wet die een kader geeft aan de uitoefening van de psychotherapie, om de bewijzen van de psychoanalyse, die gebaseerd is op “het bewijs van detaal”, zoals A. Borderías dit zegt, tot hun recht te laten komen.
Vertaling : Els Van Compernolle
