Fotografie en psychoanalyse: twee jaar, drie steden, vijf ontmoetingen
Een initiatief van het Bulgaarse Gezelschap voor lacaniaanse Psychoanalyse – Fotografie en Psychoanalyse – werd sinds 2015 opgestart in samenwerking met het psychoanalytisch Instituut “TOLK”. Fotografie, aangezien dit de naam is van een verlangen gedeeld door velen onder ons, net zoals het verlangen om de psychoanalyse te ontmoeten buiten het veld van het klinische werk. Dit dispositief, open voor publiek en bedacht met de bedoeling om nieuwe vormen van activiteiten te introduceren, biedt een plaats om teksten en foto’s te presenteren vanuit een subjectieve relatie tot de fotografie, in het dagdagelijkse leven of op het werk, als iets wat deel uitmaakt van de uitvinding, van de bewerking van de singuliere manier van zijn van het hedendaagse subject.
Gedurende de eerste twee jaren hebben vijf personen acht verschillende presentaties gebracht, elk een unieke getuigenis van een persoonlijke en singuliere ontmoeting met de fotografie, van de subjectieve positie in de act van de fotografie en van het authentieke discours van een individuele ervaring. Zo ontdekte Vessela Banova haar passie voor het fotograferen van vogels gedurende de reizen die ze maakte toen ze instellingen voor kinderen bezocht in Bulgarije; en het is vanuit haar passie voor de fotografie van vogels dat ze de waarde van de observatie en de aandacht voor het singuliere herontdekte. Katya Stoycheva onderzoekt daarentegen de lege plaats aan de rand van de rivier waar haar lichaam, haar ervaringen en haar bedenkingen kunnen verblijven. Zij bedient zich van het oog van het fototoestel om een kader te creëren en maakt op die manier van het weerspiegelde beeld een door het subject gecreëerde compositie.
Voor Milena Popova passeert de persoonlijke ontmoeting met de fotografie langs een ontmoeting met de dubbele natuur van het licht: het licht dat nu eens de wereld ontsluiert en ze dan weer verbergt, dat ons reële beelden van de wereld stuurt alsook de illusies die ze produceert. Daniela Gradeva wijdde op haar beurt haar poëtische tekst die ze ritmeert en doet rijmen op foto’s van de zee – de zee met de vloeibaarheid van haar vele gedaanteveranderingen, de limieten die de oneindigheid raken aan de rand van de zee, daar waar wij het leven ontmoeten, van onze subjectieve wereld en het voorbijgaan van de tijd. Snejanka Dimitrova associeert haar relatie met de fotografie met de ervaring van de liefde – zoals aanwezig zijn in het hier en nu en zich levendig voelen – net zoals in de psychoanalyse – doorheen de authentieke uitdrukking van het subject, zowel in het analytische proces als in een creatieve activiteit.
Voor elk individu verknopen de woorden en de beelden zich op een particuliere manier in hun subjectieve ervaring. Nochtans beginnen zich beetje bij beetje doorheen de ontmoetingen gemeenschappelijke thema’s af te tekenen – het vertrek van het alledaagse, een levendige verhouding tot de natuur, de reis als ontdekking en niet als bestemming – en beginnen er gedeelde betekenaars naar boven te komen – die toelaten om geen doel na te streven, de vrijheid om te zien waar je blik door aangetrokken wordt, het fototoestel als een bondgenoot in het ogenblik en de onmetelijkheid.
De vijf ontmoetingen in Sofia, Rousse en Varna in 2015-2016 waren waarachtig, wat het risico inhield om voorbij te gaan aan onze vroegere activiteiten en op te gaan in het plezier van het ontdekken van een nieuw veld dat we met velen konden doorploegen. Onze bedenkingen draaiden rond deze vragen: wat is noodzakelijk om te vertellen over mijn subjectieve relatie tot de fotografie? Waar is de plaats van de psychoanalyse in mijn passie voor de fotografie en hoe kunnen de twee verknoopt worden? Tegen wie en waarover spreken we wanneer we over foto’s spreken? Wat stellen we voor aan de mensen die komen luisteren naar onze teksten en kijken naar onze foto’s, die ons initiatief en ons verlangen verwelkomen?
Vragen die onze relatie tot de fotografie blijven animeren en die ons verlangen ondersteunen op de weg die nog voor ons ligt.
Vertaling: Lize Desmaricaux
Revisie: Dewi Dynoodt
